به من فکر کن

به من فکر کن

آنگاه که فوران دوران‌ها تو را در بر گرفته است.

آنگاه که سبز و زرد و قرمز دنیای فانی، جاودانگی روحت را قلقلک می‌دهد‌.

آنگاه که نمی‌دانی خواهشِ دل دارد چه بر سرت می‌آورد.

آه که نگاهت می‌تواند آرزو باشد یا خاطره. ای کاش خاطره‌ی شب‌های روشنم باشی آنگاه که بر بستر مرگ افتاده‌ام. و چه پیروزمندانه مرگی است.

به من فکر کن

آنگاه که شامِ تلخی‌های زندگی‌ات -که ای کاش اندک باشد و آرزوی صفر بودن آن مزاح بی‌روحی بیش نیست- را با چاشت نگاهت به من گره می‌زنی.

آنگاه که به افق‌های آینده‌ی زیبایت خیره شده‌ای.

آنگاه که قلم در دست می‌گیری تا نامه‌ای با دستخط خودت مکتوب کنی.

آه که نگاهت بدونِ اینکه حتی دمی به چشمانت نگریسته باشم خاطره است‌. اینکه خاطره‌ای برای آینده شود یا همین خاطره‌ی گذشته بماند، در دستان خداست و تو و من.

وهم‌آلودترین برف دنیا

منظره‌ای که از دقایقی پیش در حال مشاهده‌ی آن هستم، انقدر بهت‌انگیز است که به هر نحو ممکن مایلم آن را ثبت کنم. مطمئن هستم فرصت دیدن چنین صحنه‌ای برای تعداد کمی از انسان‌ها رخ می‌دهد و البته حداکثر انگشت‌شماربار.

گاهی برادر کوچکم هوس می‌کند در اتاق من بخوابد. راستش را بخواهید، همه‌ی اعضای خانواده اتاق من را دوست دارند. ظهر یا زمان‌هایی که نباشم، حتما یکی در اتاق من مطالعه یا استراحت می‌کند. نمی‌دانم رمز اتاقم چیست. خلاصه اینکه گاهی هم برادرم تصمیم می‌گیرد شب را در اتاق من بخوابد و من٬ مانند همه‌ی خواهرهای بزرگ دیگر، فردی هستم که کوتاه می‌آید و قبول می‌کند اتاقهایمان را امشب تعویض کنیم.

اتاق برادرم، از اتاق من بزرگتر است. خلقیات خاص برادرم جالب توجه است. اتاق تنها رنگش چوب تیره است؛ چوب ضخیم تیره. یک پنجره‌ی قدی، کل یک دیوار را گرفته و پرده هم ندارد. خانه در طبقه ۶ واقع شده و دید جالبی به حیاط یک بیمارستان، پشت‌بام چند ساختمان، یک خیابان اصلی و یک اتوبان دارد. یک موقعیت بسیار ویژه.

در حالی که برادرم ساعتها است در اتاق من خوابش برده و هفت پادشاه را در خواب می‌بیند -باور کنید. در خواب داشت حرف از تاج می‌زد- من از ساعت ۱۲ تا ۱ بامداد در اتاق او، در حال تلاش بودم که خوابم ببرد؛ مانند همیشه. تا اینکه خودم را با یوتوب سرگرم کردم تا ساعت ۳:۴۵. کم‌کم پلک‌هایم سنگین شد و فهمیدم آماده‌ی خوابیدن شده‌ام. گوشی را کنار گذاشتم تا بخوابم که چشمم افتاد به پنجره. بیرون را درست نمی‌دیدم. یعنی نمی‌شد پشت‌بام و خیابان اصلی و اتوبان را دید. مه بود یا آلودگی هوا؟ ثانیه‌ای بیشتر نگریستم و چشمانم از تعجب گرد شد. دارد برف می‌بارد. پشت‌بام‌هایی که زیر پایم می‌بینم، همگی سفید شده‌اند. همه‌جا پر از نور است. همین طور که در حال مکتوب کردن تجربه‌ای هستم که در حال مشاهده‌ی آنم، برف تا مقدار زیادی از لبه‌ی پنجره بالا آمده است. باد شدیدتر شده است و من، در داخل خانه، کم‌کم دارم احساس سرما می‌کنم. کاش خدا به داد همه‌ی آنهایی برسد که در این سرما -که زیباست برای من و کشنده است برای او- بی‌سرپناهند.

نخست خواستم عکسی بگیرم. اما دوربین مناسبی برای این کار ندارم. فیلم هم نمی‌توانم بگیرم. یعنی فیلمی که حق مطلب را ادا کند. جز نگاه و نوشتن، ابزار دیگری در حال حاضر ندارم.

از نوشتن، دارم به عنوان یک گزارش لحظه به لحظه استفاده می‌کنم؛ به این امید که بعدا بتوانم از این نوشته‌ها برای درک احساساتِ این لحظه‌ام در آینده استفاده کنم.

حسی که دارم وهمناک است. انگار که ملکه‌ی برف‌های دنیا باشی. میان برف نشسته باشی و سرمای آن را چندان حس نکنی -یا بهتر بگویم سرمای خوبش مصیبت شود و از سرمای آزاردهنده در امان باشی-

حال راستش را بگو؛ تو چه حسی به برف داری؟

بیماری

امروز، دنبال یک بیماری روانی گشتم که مربوط به علاقه به درس باشد. می‌دانید چرا؟ چون حتی افراد درسخوانی را که دیده‌ام، چنین علاقه‌ای نسبت به درس خواندن نداشته‌اند.

شاید این مساله برای هیچکس اهمیتی نداشته باشد؛ اما بگذارید رک بگویم. این موضوع انقدر برای من جدی و پراهمیت است که روی همه‌ی جنبه‌های زندگی‌ام اثر گذاشته است.

طبیعی است که برای روشن‌تر شدن موضوع باید نمونه‌های حقیقی بیاورم. مثلا تفریح. هیجان‌انگیزترین تفریح من در سن ۱۷ سالگی، خواندن درس عربی بود. می‌دانید بزرگترین هدیه‌ام در روز تولد ۱۷ سالگی‌ام چه بود؟ قطعا نمی‌توانید حدس بزنید. این بود که از همه‌ی روزهای قبل‌تر از آن ساعات بیشتری را به خواندن درس سپری کردم. یکی از لحظات خوشی که می‌توانم متصور باشم، این است که من در حال درس خواندن باشم و کسی که به او علاقمند هستم هم در حال درس خواندن باشد. می‌دانید بهترین تابستان چه هنگام بود؟ تابستانی که سه درس سخت اینترنتی داشتم و دو ماه از تابستان را وقف آن‌ها کردم. عجیب است؛ نه؟

قسمت سختش اینجا است که درس خواندن همه‌ی زندگی نیست. قرار است تا سال n ام زندگی ادامه داشته باشد و پس از آن از شکل نظم‌یافته‌ی خود خارج می‌شود و در قالب تولید علم، یادگیری علوم جدید و... خود را نشان می‌دهد. سخت‌تر می‌شود هنگامی که علاقه‌ام به صنعت بیشتر از علاقه‌ام به تدریس باشد. در دومی «تحصیل» بیشتر نهفته است.

نکته‌ی بامزه و شاید قابل حدس که ترجیح می‌دهم فعلا کمتر در مورد آن بنویسم و بیشتر تأمل کنم، نفوذ درس‌دوستی‌ام به دوست داشتن انسان‌های دیگر است. اگر یک نگاه به دوستانم که دوستشان دارم بیندازید، متوجه ترکیب عجیبِ «التذاذ علمی» در میان آن‌ها می‌شوید. حتی غریبه‌هایی که نسبت به آن‌ها حس خوشایندی دارم، رگه‌هایی از علم دوستی میان آن‌ها مشاهده می‌شود. یک مورد هم هست که با احتیاط بیشتری باید بیان کنم و آن، نحوه‌ی علاقمند شدنم به یک فرد است. حس رمانتیک را تنها زمانی می‌توانم تجربه کنم که فرد مقابل، سطح بالایی از لذت بردن از درس (و البته در سطح پخته‌تر آن یعنی علم) را تجربه کرده باشد. اگر بخواهم ملموس‌تر منظورم را بیان کنم، باید به گونه‌ها و چشمان وی اشاره کنم. باید برق چشمان و داغ شدن گونه‌ها هنگام تعریف خلاصه‌ای از آخرین مقاله‌ی علمی خوانده شده محسوس باشد. از این رمانتیک‌تر سراغ دارید؟ فکر نمی‌کنم.

می‌دانم. می‌دانم. عجیب است. اما درون ذهن و قلبم این علاقه به درس جریان دارد. احساسات عاطفی نسبت به درس را هنوز در هیچ مقاله‌ای نیافته‌ام. شاید روزی متوجه شوم یک جور OCD است یا چیزی شبیه این. اما می‌دانم که بزرگترین هدایتگر زندگی‌ام است.

انتظار

در انتظارم.

در انتظار یک اتفاق تازه. یک روز متفاوت. یک شوق نو.

در انتظار یک امید روشن.

خیره به آسمان؛ به دنبال یک انتظار. یعنی در انتظار‍ِ یک انتظار.

اما راستش چیزی برای انتظار کشیدن ندارم. به نظر می‌رسد همین است که دارد روحم را آزار می‌دهد.

خسته شدم از بس دنبال این گشتم که این بخشی از وجودم که خالی است، جای چه چیزی است. نمی‌دانم حتی این جای خالی، در مغزم است یا در قلبم.

این جای خالی کمی شبیه انتظار است. انتظاری برای انتظار.

داستان پرآب‌چشم

این داستان پرآب‌چشم (و شاید بهتر بگویم مضحک) «اپلای» هم برای خودش معضلی شده است.

من همواره عاشقانه‌ترین فعالیت زندگی‌ام، تحصیل بوده است. از هیچ کاری بیشتر از درس خواندن لذت واقعی نبرده‌ام و حتی اگر کمی جسورتر بودم، حس حقیقی‌ای که به من از درس خواندن دست می‌دهد در خلال واژگان بیان می‌کردم. اما مشکل این‌جا است که در راه همین تحصیل، با اینکه کاملا هدف دارم، هیچ نمی‌دانم سال دیگر در کدام کشور دنیا و در چه مقطعی مشغول به تحصیل خواهم شد. من که انقدر به زندگی کردن با هدف می‌نازم، اینطوری دیگر چه فرقی با یک فرد بی‌هدف دارم؟ حسش مانند این است که ندانی عشقت به تو چه جوابی خواهد داد.

هرگز از زندگی‌ای که نتوان برایش برنامه‌ریزی بلندمدت کرد خوشم نمی‌آمده است. حال کها در برنامه‌ریزی برای اهداف میان‌مدت هم به مشکل جدی برخورده‌ام. یادم می‌آید وقتی کنکورم را دادم، سه برگه برداشتم و بالای آن‌ها به ترتیب نوشتم: «اهداف بلندمدت»، «اهداف میان‌مدت» و «اهداف کوتاه‌مدت». می‌توانم بگویم به اهداف کوتاه و میان مدت -البته با کمی اغماض- رسیده‌ام. جا دارد اشاره کنم یکی از اهداف میان‌مدتم، «عاشق نشدن»‌ بوده است. البته در اهداف بلندمدت، این نیامده و ،خدا را شکر، در بلندمدت به خودم اجازه‌اش را داده‌ام. برایم جالب است که چنین چیزی را به عنوان هداف برای خودم مشخص کرده بودم. تا الان هم در حال گام برداشتن در مسیر همان اهداف بلندمدتی هستم که برای خودم تعیین کرده بودم.

اما اکنون، به عنوان یک دختر جوان، نمی‌توانم برای سال دیگرم برنامه‌ای تعیین کنم و این برای من به معنای پسرفت است. چطور در نوجوانی توانستم چنان اهدافی برای خودم مشخص کنم و انقدر پخته باشند که از آن‌ها پشیمان نشوم. بدتر این‌که زندگی‌ام به گونه شده که برای دو ماه دیگر که فارغ‌التحصیل شوم، تا مشخص شدن خیلی چیزها، نمی‌توانم برنامه‌ریزی کنم. اینکه قدرت برنامه‌ریزی برای مدتی از من گرفته شده تا شاید آینده‌ی قشنگ‌تری در انتظارم باشد، بسیار آزارم می‌دهد.

اما این یک تفکر غلط است. نباید منتظر بنشینم تا آینده‌ام را مشخص کنند. بلکه باید باز هم تلاش خودم را به کار بندم تا خودم را از این که هستم بالاتر ببرم. چه در ۱ ماه و چه در ۶ ماه که مشخص نیست آینده چه شکلی خواهد شد. می‌توان با احتمال خوبی گفت که ظاهرِ آینده هرچه باشد، اندوختن علم و ادب، غنی کردن احساسات، نزدیک شدن به تعریف حقیقی «انسان» و بالا رفتن از لحاظ درونیات می‌تواند سودمند باشد. (تا سودمندی چه باشد...)

پاورقی: دوستی به من می‌گفت تو که انقدر درس خواندن و تحصیل برایت ارزشمند است و می‌توان گفت اولویت نخستت هست، چرا انقدر از عشق سخن می‌گویی؟ راستش پاسخی نداشتم و حتی نمی‌دانم چرا مفهوم عشق برایم انقدر مهم است و انقدر به دنبال آن هستم.

رفتن

آن طور که بدیهتا پیدا است، افرادی که از دانشکده‌ی محل تحصیل من قصد ادامه‌ی تحصیل در خارج از کشور را دارند، دو دسته هستند: دسته‌ای که به هر دانشگاهی رضایت می‌دهند و هدف اولشان «رفتن» است؛ و دسته‌ای که به هر چیزی راضی نمی‌شوند و ماندن را به خیلی از رفتن‌ها ترجیح می‌دهند. من خودم را جزو دسته‌ی دوم می‌دانم.

جالب اینجا است که آن قدر این فرایند جو پراسترسی دارد که با هیچ حربه‌ای نمی‌توان پیش از اتمامش آرام گرفت. حتی اگر پیش‌تر از دانشگاه خوبی در خارج از کشور تایید ادامه تحصیل گرفته باشی و از آن فراتر اینکه برای حالتِ «نرفتن» هم برنامه‌ی دقیق تحصیلی و شغلی مطابق میلت چیده باشی.

میانه‌ام چندان با بازی خوب نیست؛ اما گاهی برای رها شدن ذهنم از سرعت عجیب تفکرات اضطراب‌زا، بازی می‌کنم. جالب اینجا است که این روش جواب می‌داد؛ تا هفته پیش. ولی چند روز است که بازی را به طور خلبان خودکار° انجام می‌دهم و تفکرات همچنان در مغزم می‌تازند.

در بیان شدت گنگی‌ام همین بس که ساعتی پیش زیر دوش داشتم سرم را می‌شستم که ناگاه از خود پرسیدم آیا به موهایم شامپو زدم؟ و بعد از چند دقیقه که دوباره مشغول شستن موهایم شده بودم این سوال را از خود پرسیدم. درب شامپو باز است و تنها نشانه‌ای است که می‌توانم به خودم اثبات کنم که آخر سر از شامپو استفاده کردم. وگرنه کوچکترین خاطره‌ای در حافظه‌ام مربوط به استفاده از شامپو ثبت نشده است.

نکته اینجا است که در صورت عدم موفقیتم در چند دانشگاهی که به تازگی برایشان درخواست داده‌ام، چیز چندان زیادی را از دست نمی‌دهم. یعنی حتی در این صورت، هم گزینه‌ی قطعی برای رفتن و ادامه تحصیل در یکی از بهترین دانشگاه‌ها با یکی از بهترین اساتید را دارم و هم گزینه‌ی ماندن و دنبال کردن نقشه‌هایی که در این مورد کشیده‌ام. اما این‌ها از شدت نگرانی نمی‌کاهد و خلاصه که من مانده‌ام تنها با باری از غم‌ها که ابراز آن‌ها هم دشوار و ناخوشایند است.

نگرانی انسان را خیلی ضعیف و ترسو می‌کند. هرگز یادم نمی‌آید بابت دزد و مواردی از این قبیل، ترسی به دلم راه داده باشم. اما نگرانی‌ها و گیجی‌هایم چنان زیاد شده که خبری که اخیرا راجع به سارقان خیابان آزادی شنیده‌ام مرا ترسانده و حتی مایل نیستم در نزدیکی دانشگاه آفتابی شوم. هرچند که مجبور هستم و باید مخالف میلم رفتار کنم.

می‌دانید چیست که انقدر عجیب است؟ از تصور پذیرفته نشدن در دانشگاه‌های موردنظرم قلبم به درد می‌آید و از فکر پذیرفته شدن اشکم درمی‌آید. به نظر می‌رسد حالاحالاها قرار است درگیر احساسات دوگانه و پیچیده‌ای باشم. البته عمیقا باور دارم که خیلی وقت‌ها اتفاقی که آدم انتظارش را می‌کشد و برایش رخ نمی‌دهد، به صلاح وی است. این باورم از روی حرف بزرگ‌ترها نیست؛ بلکه حاصل تجربیات این چند صباحی است که زندگی کرده‌ام.

نمی‌دانم یکسال دیگر این هنگام، دقیقا در چه وضعیتی هستم. فقط می‌توانم آرزو کنم و امیدوار باشم که در هر وضعیتی که هستم باشم اما طوری باشم که وقت مرگم، کار مفید و خدمت ارزشمندی کرده باشم.

°منظور از خلبان خودکار، همان auto-pilot است. شاید در آینده واژه بهتری جایگزین آن کردم. اکنون ذهنم به همین قد می‌دهد.

رابطه‌ی خوب

در مترو ذهنم مشغول بود به اینکه یک رابطه‌ی خوب، چه رابطه‌ای است.

پسربچه‌ای داشت روی شیشه‌ی مترو بخار ایجاد می‌کرد تا بتواند نقاشی بکشد. دختربچه‌ای چشمش به او افتاد.

-چی شده؟ «ها»ت نمی‌رسه؟ بذار من هم «ها» کنم.

دخترک هم «ها» کرد. دونفری، «ها»یشان رسید. و هر کدام روی شیشه‌ی مترو یک قلب کشیدند.

راهیست راه عشق

اگر روزی غیر از تحصیل علم، عشق دیگری بیابم، چگونه باید ابرازش کنم؟

این سوالی است که تا به حال چندبار به آن اندیشیده‌ام و هنوز پاسخ مشخصی نیافته‌ام. حتی در مقالات علمی و مطالب سایت مرکز Greater Good Science هم دنبال پاسخ گشته‌ام.

اما عشق و عقل با هم در یک کشور نمی‌گنجد. دارم کجا دنبال پاسخ می‌گردم؟ میان علوم تجربی و یافته‌های صددرصد عقل‌محور؟

همیشه معتقد بوده‌ام کسی را که در حد خودم احساساتی و رمانتیک باشد نمی‌شناسم. البته اگر داستان‌هایی چون لیلی و مجنون واقعیت داشته باشند، رقیبانی برای من محسوب می‌شوند. دلیل اصلی دوریِ خودخواسته‌ام از قلمرو دل و پناهنده شدن به قلمرو عقل همین بوده است. گویی از وطن خودم کنده باشم و به مملکتی غریب فراری شده باشم. امکان ندارد در عشق، سوزان‌تر از من پیدا شود. وای که چقدر خطرناک است عاشق شدن من. هرگز باور نمی‌کنم عشقی که فردی به فرد دیگری می‌ورزد، به پای عشقِ من، وقتی که عاشق شده باشم، برسد.

باز هم سوال بی پاسخ ماند. به نظر می‌رسد هرگاه آدم عاشق شود، باید به درونش رجوع کند. گشتن درون عقل دنبال راهِ چاره، بی‌فایده است.

راهیست راه عشق

که هیچش کناره نیست

آنجا جز آنکه جان بسپارند

چاره نیست

هرگه که دل به عشق دهی

خوش دمی بود

در کار خیر

حاجت هیچ استخاره نیست.

عاشق ماندن

دوست داشتم آن‌قدر عاشق باشم تا بتوانم ناله‌هایی چنان سوزناک سر دهم که شاید ناله‌ها درونم را آرام کند. نه که آرام نباشم؛ در واقع به اندازه کافی صیقلی نیستم.

احترام و ارزش عجیبی قائلم برای عشق. مشکلم این است که نمی‌دانم از کجا می‌توان یافت. از یک نظر شبیه ارزشی است که برای اخلاق قائلم. چون در هر دو مورد، نمی‌دانم چه باید کرد. در مورد اخلاق، نمی‌دانم چگونه می‌توانم آدم شوم و در مورد عشق، نمی‌دانم چگونه می‌توانم عاشق شوم.

البته، چه کسی است که دلش یک عشق دوطرفه نخواهد؟ من به هر عشقی که درونم را پر کند رضایت می‌دهم. تنها خواسته‌ام این است که عشق پاکی باشد. حال چه عشق به خدمت به مردم، چه عشق به خانواده و چه عشق به نیمه‌ی گم‌شده.

عشق و انگیزه خیلی تنگاتنگ با هم رابطه دارند. احتمالا عشق است که انگیزه می‌دهد. من عشق به اهداف و ارزش‌هایم را با هر تلاشی حفظ می‌کنم. عشق درونم کاهش داشته‌. یعنی از کل فضای قلبم، آن گوشه‌اش کمی عشق مالیده. من از کل فضای قلبم دارم سخن می‌گویم. می‌خواهم کل آن محفظه‌ی بی‌انتها، با یک بلیت یکسویه پر شود. ارزش‌هایم، کوچک نبوده ولی اندک بخشی از وجودم را گرفته. حالا تو ببین در طلب چه عشقی است... عشقی که بتواند یک‌تنه همه‌ی باقیمانده فضا را پر کند.

عشق یک باتری برای زندگی است. من نمی‌دانم به چه می‌توان عشق ورزید. در واقع به نظر می‌رسد شارژر وجودم را گم کرده‌ام. حتی از یادم رفته که چگونه می‌توان عشق ورزید. اما یک چیزی به خاطرم مانده. اینکه عشق اگر عشق باشد، جرئت می‌دهد. نه حرف مردم مهم می‌شود و نه موانع راه.

تا به حال نیندیشیده‌ام که اگر روزی عشقی داشته باشم و به آن برسم چه خواهم کرد و چه حسی خواهم داشت. آن مسیر، آن حس، آن انگیزه‌ها تنها بخش عشق است که جذبم می‌کند. اگر روزی عشقی داشته باشم و به آن برسم، تازه بخش دشوار و البته نشان‌دهنده‌ی درجه آدم بودنم مشخص می‌شود. عاشق ماندن.

نخستین سوءظن

دیشب، برای نخستین بار در عمرم، حد بالایی از سوءظن را تجربه کردم. بسیار خوشحالم که صبح که برخاستم، اثراتش محو شده بود. به هر حال، توانستم درک کنم که چرا انسان‌هایی که از سوءظن در قالب بیماری رنج می‌برند، اغلب به کارهای نامعقول و غیرقابل توجیه دست می‌زنند.

چشمانم گرد شده بود و قلبم می‌تپید و هر ثانیه، گمان بدی به مجموعه‌ی افکارم اضافه می‌شد. درست مانند یک ویروس کامپیوتری که پس از اجرا خودش را مدام دوچندان می‌کند. اندکی بعد، تمام ذهنم پر شده بود از تصورات بد و حتی روش‌های انتقام و تلافی پس از رخداد آن اتفاق.

حالا می‌فهمم چرا یکی از افرادی که روزی با او دوستی‌ای داشتم، به دلیل سوءظنی که به من -و شاید دیگر اطرافیان خود- داشت، از انسانی متین و معقول تبدیل به فردی دمدمی‌مزاج و انتقام‌جو شد. حالا کمی این رنج را درک می‌کنم.

به تحقیق راست است که می‌گویند اگر سعی کنیم خودمان را جای دیگران بگذاریم و از دریچه‌ی احساسات آن‌ها به دنیا بنگریم، رحم و مهربانی در دلمان تقویت می‌شود.