رساله اندر مدح مذموم و ذم ممدوح (2)

ای آدم دبیرستانی !

بدان که تا همین ثانیه که من این خزعبلات را به رشته تحریر در می آورم، هیچ کس از علم و دانش بهره ای جز رنج و مشق نبرده است. چنان که روزی عبید خوش ذوق شیرین بیان، فرزندش را این گونه تهدید می کند : رو مسخرگی پیشه کن و مطربی و معلق زدن و عنتر پرانی آموز والا به خدا سوگند تو را در مکتب اندازم تا علم ودانش آموزی و با سواد گردی و تا عمر و جان در بدن داری در عذاب باشی.

همان طورکه خودت بهتر از منِ دیپلم نگرفته ی بی تجربه می دانی، سواد برابر است با علم ؛ و علم وآگاهی قرین با بدبختی است. زیرا هرکه به چیزی دانش داشته باشد، بی شک بر اشکالات آن نیز واقف است (یعنی چشمش بر مشکلات بیناست!) و در نتیجه در صدد رفع آن بر می آید و کل زندگیش را به خاطر آن تباه می کند و بی سوادان در کسب مال از وی پیشی می گیرند و برای او چیزی نمی گذارند، زیرا او مشغول حل و فصل مشکلات است و وقتی برای ثروت اندوزی ندارد. از طرفی عالم، زن/شوهر و فرزند(ان)ی هم دارد و چه عالم باشد، چه عالمه و چه از این دوحال خارج باشد(!)، باید شکم آنها را سیر کند که در این صورت دو راه در پیش رو دارد : اول آنکه غرورش را جدی بگیرد و از آدم – به قول خودش – جاهل و بی سواد پول نگیرد که این ممکن نیست. چون یا باعث گرسنه ماندن، سوء تغذیه گرفتن و مردن خانواده اش می شود که پایان فوق العاده غم انگیزی برای یک حلّال مشکلات است؛ یا اینکه باعث از هم گسستن زندگی او و در نتیجه رفتن همسرش به خانه پدر می شود که در آن صورت هم بحثهایی پیرامون پرداخت مهریه پیش می آید که عالم قادر به پرداخت آن نیست. (یک نتیجه حاصل شد و آن اینکه بهتر است دخترها تحصیل کنند، نه پسرها ) پس عالم برای جلوگیری از این اتفاقات مخوف مجبور است راه دوم را بپذیرد که آن عبارت است از زیر پا گذاشتن و حتی له کردن غرور و قرض نمودن پول از فرد دانشگاه نرفته که احتمالا عاقبتی جز مسخره شدن توسط پولدار بی مدرک ندارد.

ای دوست عاقل، بدان که من این را برای عمه بزرگوار خویش نبافته ام، چرا که او سالها پیش گریبانگیر شده است. بلکه برای تویی گفته ام که تنها آرزویت این است که در دانشگاه شریف یا تهران (یا هر دانشگاه دولتی دیگر) در رشته مهندسی یا پزشکی (یا هر رشته دیگر) مشغول به تحصیل شوی و قشنگترین سالهای عمرت را هدر دهی و سرانجام گرفتار این بلای خانمان سوز شوی. پس از این اشتباه بزرگ بر حذر باش و نصیحت زیبا و بسیار ارزشمند عبید را جدی بگیر!

مکاشفه در باب شعر باغ من اخوان

چندی پیش که در حال خواندن "باغ من" ،اثر مهدی اخوان ثالث، بودم حس عجیبی بهم دست داد ؛ بطوریکه ارتباط قوی و محکمی با آن برقرار کردم، این از آن نظر در چشمم عجیب می نمود که من هیچگاه با شعر و قطعه های ادبی ارتباط نمی گیرم!

کمی در آن اندیشیدم، مدت مدیدی فکری بودم که ناگاه چراغ ذهنم روشنی فرمود و این ارتباط غیر مترقبه را درک کردم!

ارتباط گرفتن من نه از حیث ارتباط آن با جامعه که به خاطر ارتباط تنگاتنگ آن با معدلهای سابق و معدل ترم دوم امسالم بوده است!!

اینک شما را به خواندن تعابیر خودم از این شعر زیبای اخوان دعوت می کنم( سبزها شعر اصلی، آبی ها تعابیر زیبای من!!! ) :

باغ من

کارنامه ی من

آسمانش را گرفته تنگ در آغوش

ابر با آن پوستین سرد نمناکش

باغ بی برگی

روز و شب تنهاست،

با سکوت پاک غمناکش

نمره های گند من کارنامه ی زیبایم را زیر پرده ای از غم و غصه پنهان کرده اند و هیچ کس به من آفرین نمی گوید و لب به تحسین کارنامه ام نمی گشاید.

ساز او باران سرودش باد

جامه اش شولای عریانی ست

ور جز اینش جامه ای باید،

بافته بس شعله زر تار پودش باد

در کل وضعیت عجیب و غریبی دارد این کارنامه!

گو بروید یا نروید، هرچه در هر جا که می خواهد یا نمی خواهد

باغبان و رهگذاری نیست

باغ نومیدان

چشم در راه بهاری نیست

فرقی نمی کند اگر المپیاد مرحله دوم قبول شوم یا نه، خوارزمی مقام بیاورم یا نه وقتی که معدلم افتضاح است. من چشم در راه هیچ موفقیتی نیستم، مانند باغ نومیدان.

گر ز چشمش پرتو گرمی نمی تابد

ور به رویش برگ لبخندی نمی روید

باغ بی برگی که می گوید که زیبا نیست؟

داستان از میوه های سر به گردون سای اینک خفته در تابوت پست خاک می گوید.

اما نباید امید از دست داد، حتی اگر افتضاح بزرگی در کارنامه به بار آورده باشم! (خطاب به اطرافیان:) چه کسی می گوید که کارنامه سرشار از نمرات تجدیدی کریه است؟! بلکه بدیع است و شایسته ی احترام! نمره های کم کارنامه ترم دوم، این را نشان می دهند که بنده در کارنامه ترم اول نمرات خوبی گرفتم ولی خیری ندیدم! در نتیجه بیخیال شدم !!

باغ بی برگی

خنده اش خونی ست اشک آمیز

جاودان بر اسب یال افشان زردش می چمد در آن

پادشاه فصل ها، پاییز

کارنامه افتضاح، وضعیت روحی نابسامانی را برای صاحبش به ارمغان می آورد! و تا ابد نمره ی درخشان و تاثیر گذار فیزیک بر آن خود نمایی می کند!!

پ.ن بسیار مهم : من به هیچ عنوان قصد استهزاء نداشتم و این مطلب صرفا جنبه طنز دارد.

رساله اندر مدح مذموم و ذم ممدوح - یک

ای این همه دانش‌آموزان چرا خود را مانند مورچه‌ای که درون یک استکان سر و ته به دام افتاده باشد آزار می‌دهید تا از دنیای کوچک بیرون رفته، ترقی کنید؟ چرا مبلغی بیخیالی پیشه نمی‌کنید تا هم خیر دنیا را نصیب گردید و هم آخرتش را؟ باید اندکی از قید و زنجیرهای دنیایی حذر کرده، خود را به دست تقدیر بسپارید. می‌پرسید چگونه؟ جواب بس سهل است: خود را بر مزرعه اندیشه رها سازید (اشتباه نکنید، منظورم این بود که خود را در این مزرعه مشغول نکنید.) سپس باد قضا بر شما وزیدن خواهد گرفت - شمایی که چون چارپایان موفقیت خود را در نشخوار درس می‌دیدید - آنگاه شما را به جلو خواهد کشاند و پس از چندی این کشتزار دانش به صورت خود به خودی بوسیله شما شخمیده خواهد شد. و محصول این خواهد شد که زمینی پر از شعور و فهم داشته باشید و یک پیکان جوانان. اگر پسر باشید که می توانید با مدل گوجه‌ای به شرذمه‌ی نه اندک مسافرکشان ش.م.ر بگروید؛ اگر دخترید تنها می‌توانید از مدل خیاری پیکان بهره برده و درخدمت تاکسی بانوان بوده، بانوهای محترمه را جابجا کنید و مهم‌تر از همه، در تاکسی از ایوانوویچ، سرگوویچ و هویچ سخن بگویید و دیگر هیچ.

پردیس-اُ-گرافی

به عنوان حسن مطلع، از واژه «پردیس» که اسم خودم هست شروع کنم.

پردیس یک واژه ی ایرانی است که قرن 12 میلادی وارد زبان لاتین هم شده و معرب آن فردیس و فردوس است. در زبانهای اروپایی به شکل پارادایس و بیشتر به معنای بهشت آمده است.البته در زمان ساسانیان و اشکانیان پردیس در واقع اسم باغهایی بزرگ و جنگل مانند بوده است.

این واژه برگرفته از یک واژه مادی به شکل پارادئزا¹ و به معنی باغ و بستان است و پالیزی که در فردوسی و در زبان فارسی وجود دارد برگرفته از همین واژه است. «در هر جا، که شاه (هخامنشی) اقامت کند وبه هرجا که رود، همیشه مراقب است، در همه جا باغهایی باشد پر از چیزهای زیبا، که زمین می‌دهد. این باغهارا پردیس می نامند. اگر هوا مانع نباشد، شاه بیش‌تر اوقات خود را در اینگونه باغها بسر می‌برد².» اردشیر دوم در کتیبه (در شوش) گفته : «اردشیرشاه گوید: به بزرگی اهورمزدا این کاخ پردیس زندگانی را من ساختم. اهورمزدا و مثره (مهر) مرا از هر بدی بپایند و آنچه را که کرده‌ام نگاهدارند.»

این واژه در پهلوی هم پالیز شده و در فارسی دری هم به‌کار رفته است. در دوران هخامنشیان و بعد از آن سرتاسر ایران پر بود از باغهای بزرگ و باشکوه، به گونه‌ای که حتی گزنفون نیز چندین بار از آنها یاد می‌کند. این باغها که در روزگار خود بی‌نظیر بود در دیگر تمدن‌های بزرگ سابقه اینچنانی نداشت و مردم بسیاری از نقاط جهان را جالب نظر آمد. لذا به اقتباس از ایرانیان باغهایی در بسیاری از نقاط جهان ساخته شد و همان واژه فارسی برای نامگذاری آنها به کار برده شد. امروزه این واژه در زبان یونانی به صورت ‌Paradeisos به معنی باغ و در زبان‌های فرانسه و انگلیسی به ترتیب ‌Paradis و ‌Paradise به معنای بهشت به‌کار می‌رود.³

 

1 - لغت نامه دهخدا

2 - از گفته های گزنفون

3 - به نقل از وبگاه آفتاب